Wiadomosci

Żywi wypierają zmarłych

Dodane: red Data: 2010-08-18 22:40:53 (czytane: 3257)  

Czy ktoś jeszcze myśli o cmentarzach wojennych ulokowanych w mieście i powiecie? Cmentarz wojskowy usytuowany przy ul. Lubelskiej został założony by godnie pochować tych, którzy oddali swe życie podczas największych konfliktów zbrojnych XX wieku. Niestety obecnie nikt już nie docenia ich poświęcenia, a brak szacunku przejawia się choćby w niszczeniu ich grobowców.

- Nekropolia wojskowa usytuowany przy ul. Lubelskiej została założona przez Austriaków w latach 1916 – 1917, by grzebać ekshumowane z mniejszych cmentarzyków ofiary początkowo z I wojny światowej, a podczas II wojny światowej grzebano tam uchodźców, partyzantów i żołnierzy, którzy ponieśli śmierć w wyniku działań wojennych. Na tym cmentarzu pochowano blisko 300 osób, które poniosły śmierć w wyniku obu wojen światowych – informuje Tomasz Brytan, prezes Biłgorajskiego Towarzystwa Regionalnego i dodaje: - Badania nad życiorysami wszystkich pochowanych na tym cmentarzu trwają. Już niedługo wyjdzie publikacja na ten temat. Niestety obecnie nikt już nie docenia ich poświęcenia, a brak szacunku przejawia się choćby w niszczeniu ich grobów.

Zbiorowy cmentarz wojskowy przy ul. Lubelskiej w Biłgoraju powoli zmniejsza swoją powierzchnię. Na granicy ze szczątkami żołnierzy poległych m. in. w I wojnie światowej, którzy spoczywają tam od około 90 lat, jeszcze niedawno stały drzewa i wykopany był rów, który wyraźnie oddzielał cmentarz wojskowy od katolickiego. Dziś po tym jak władze miasta usunęły rów i drzewa w tym miejscu stawiane są nowe groby. To wszystko dzieje się bez ekshumacji zwłok tych którzy oddali życie za kraj. Granica cmentarza została przesunięta, jeszcze kilka lat temu stanowił ją rów przy którym rosły drzewa. Dziś rowu już nie ma, a drzewa zostały ścięte. Na tym miejscu postawiono nowe pomniki.

Cmentarzem wojskowym zarządza Urząd Miasta. To tam wystawiane są pozwolenia na przebudowę cmentarza, które potem zatwierdza burmistrz. - Nie wchodzimy na teren cmentarza wojskowego, zlikwidowaliśmy tylko rów i wycięliśmy drzewa, które tam rosły – mówi w rozmowie z bilgoraj.com.pl Wiesław Kutryn, inspektor w referacie Gospodarki Komunalnej i Inwestycji. Jednak jak dowiedzieliśmy się na prowadzenie takich prac przy cmentarzu wojskowym potrzebna jest zgoda konserwatora zabytków. Na nasze pytanie czy miasto posiadało taką zgodę przebudowując cmentarz pracownik UM odpowiada krotko: - Nic mi na ten temat nie wiadomo.

Okazuje się, że granice cmentarza przesuwane są z prostego powodu, na nowej części cmentarza przy ul. Lubelskiej cena gruntu pod pochówek jest dużo niższa niż na innych biłgorajskich cmentarzach. - Zmarli nie krzyczą więc nikt się tym nie martwi i przesuwa granice jak chce – komentuje kuriozalną sytuację jeden z mieszkańców Biłgoraja. Ze względów ekonomicznych wychodzi więc na to, że lepiej opłaca się kupić sobie taniej grunt na granicy ze starym cmentarzem wojskowym, delikatnie przesunąć słupki i leżeć na żołnierzach niż wydać kilkaset lub nawet kilka tysięcy złotych za pochówek w innym miejscu.

Jak znaleźliśmy w artykule Barbary Affek-Bujalskiej „Podstawy prawne ochrony cmentarzy”: - Grób wojenny, w którym pochowano osoby cywilne, przestaje być grobem wojennym. Podstawowym aktem regulującym to zagadnienie było uchwalenie ustawy z dnia 28 marca 1933 r. O grobach i cmentarzach wojennych obowiązującej do dnia dzisiejszego. W naszym mieście nie przykładano do tego uwagi i już w okresie międzywojennym pochowano tam ludzi zasłużonych dla miasta Biłgoraja jak ostatnich uczestników powstań, byłych żołnierzy czy jak w okresie PRL, kiedy to między grobami żołnierzy pochowano Józefa Dechnika czołowego działacza władz PZPR. - To była idea stworzenia w tamtym miejscu takich biłgorajskich „Powązek” gdzie znajdowały by się groby ludzi zasłużonych dla miasta – zaznacza Brytan.

Tymczasem o cmentarzu wojskowym przy Lubelskiej wspomina Danuta Kawałko w publikacji Cmentarze województwa zamojskiego: - Cmentarz (przy ul. Lubelskiej – przyp. red.) posiada dwie bramy z 1900 r. Przy bramie głównej, w formie trójarkadowego portalu zwieńczonego owalnym frontonem, bierze początek aleja stanowiąca oś, wzdłuż której zakładano cmentarz. Druga brama prowadzi na cmentarz wojskowy, gdzie znajdują się: kopiec ziemny i poprzedzające go zbiorowe mogiły ziemne z I wojny światowej, mogiły żołnierskie z 1939 roku, mogiły partyzantów i funkcjonariuszy utrwalających władzę ludową w latach 1945 – 1947. Na wprost bramy znajduje się kamienny obelisk z 1958 roku z napisem: Bohaterom walk o wolność 1939 – 1944.

Zaniedbania dotyczą także innego cmentarza wojskowego położonego w osiedlu Piaski, nieopodal ulicy Marii Konopnickiej. - Znajduje się tam cmentarz wojenny żołnierzy I wojny światowej. Kilka razy apelowałem do władz miasta (Biłgoraja – przyp. red.), by o niego zadbano, niestety moje prośby pozostały bez odpowiedzi – informuje Stanisław Schodziński, wicestarosta biłgorajski.

Takie rzeczy dzieją się nie tylko na Biłgorajskim cmentarzu, ale i na innych należących do powiatu. - W Soli przy wejściu na cmentarz znajdowała się zbiorowa mogiła żołnierzy niemieckich walczących podczas drugiej wojny światowej na tym terenie, dziś jest już tam tylko jeden grób, a dookoła niego groby z lat '80 – informują pracownicy Muzeum. Podobnie stało się na cmentarzu przy ulicy Jana Pawła, gdzie również nie ma śladu po grobach niemieckich, które tam się ostatnio znajdowały.

Czy podobny los czeka cmentarz wojskowy przy ul. Lubelskiej? Co się z nim stanie jeśli wszyscy będą przymykali na to oko? Co z historią i pamięcią o bohaterach z I i II wojny światowej? Czy gdyby wiedzieli jak będzie czczona ich pamięć i poświęcenie życia za Ojczyznę z pewnością by zawołali: gdy wy umilkniecie kamienie wołać będą!

/fragile/